Bir Ulusun İnşası: İtalya’yı Kim Kurdu, Toplumu Kim Şekillendirdi?
Bir sosyolog olarak tarihe bakarken, ülkelerin kuruluşlarını yalnızca siyasi olaylar olarak değil, toplumsal dönüşümlerin aynası olarak görürüm. İtalya da bu açıdan oldukça ilginç bir örnektir. 19. yüzyılın ikinci yarısında birleşen bu ülke, yalnızca toprakların değil, kimliklerin de bir araya geldiği bir sosyal laboratuvar gibidir. “İtalya’yı kim kurdu?” sorusu, yalnızca Cavour, Garibaldi veya Mazzini gibi isimlerin öyküsünü değil, toplumun, cinsiyet rollerinin ve kültürel pratiklerin birleşimini anlamamızı da gerektirir.
İtalya’nın Kuruluşu: Ulus Olmanın Sosyolojik Temeli
1861 yılında resmen kurulan İtalya Krallığı, askeri zaferlerin değil, uzun bir toplumsal dönüşüm sürecinin ürünüdür. Farklı kültürlerin, dillerin, ekonomik sınıfların ve geleneklerin bir araya geldiği bir coğrafyada “tek bir ulus” yaratmak, yalnızca politik değil, sosyolojik bir eylemdi.
İtalyan birliğini sağlayan güçler kadar, bu birliği kabullenmek zorunda kalan halkın gündelik yaşam pratikleri de sürecin merkezindeydi. Kuzey’in sanayi burjuvazisi ile Güney’in tarıma dayalı toplumu arasında ciddi farklar vardı. Yine de ortak bir “İtalyanlık” kimliği, eğitim, din, askerlik ve kamu kurumları aracılığıyla yavaş yavaş inşa edildi.
Bu anlamda, İtalya’yı kuranlar yalnızca siyasi liderler değil, aynı zamanda toplumsal normları yeniden tanımlayan sıradan insanlardı. Her biri, ailede, işte, okulda ya da kilisede “yeni bir ulus” fikrini yaşatıyordu.
Toplumsal Normlar ve Ulusal Kimliğin İnşası
Toplumlar, bireylerin ortak davranış kalıplarıyla şekillenir. İtalya’nın kuruluş döneminde “modern İtalyan” kimliği de bu ortak davranışlar üzerinden inşa edildi.
Bu kimlik, düzeni, çalışkanlığı, dini değerlere bağlılığı ve aileye sadakati temel alan bir modeldi. Devlet, vatandaştan bu değerlere uygun davranmasını beklerken, eğitim sistemi ve medya da bu normları yeniden üretiyordu.
Ancak bu normlar, toplumun her kesimi için aynı anlamı taşımıyordu. Erkekler için bu normlar kamusal alanda görev almak, üretmek ve ulusa hizmet etmek anlamına gelirken; kadınlar için “iyi bir eş” ve “iyi bir anne” olma idealine indirgenmişti. Böylece ulusun inşasında cinsiyet rolleri hem ideolojik hem de işlevsel bir araç haline geldi.
Yapısal İşlevler: Erkeklerin Kamusal Gücü
Erkekler, İtalya’nın kuruluşunda “yapısal işlevleri” üstlenen aktörlerdi. Ordu, siyaset, eğitim ve bürokrasi gibi alanlarda aktif rol oynadılar.
Garibaldi’nin gönüllü orduları, Cavour’un diplomatik hamleleri ya da Mazzini’nin ideolojik manifestoları, bu yapısal gücün somut örnekleriydi. Erkeklerin bu kamusal roller aracılığıyla ulusun “mantığını” kurduklarını söylemek mümkündür.
Ancak bu yapı, yalnızca güç değil, sorumluluk da yükledi. Erkeklik, ulusun temsiliyle özdeşleşti; duygusallık yerine disiplin, bireysellik yerine görev bilinci öne çıktı. Böylece erkeklik, toplumsal işlevin bedelini kimliksel baskıyla ödedi.
İlişkisel Bağlar: Kadınların Görünmeyen Katkısı
Kadınlar, İtalya’nın kuruluş hikâyesinde genellikle gölgede kalmış olsa da toplumsal bütünleşmenin duygusal zeminini oluşturdular.
Evde, okulda ve mahallede yeni “İtalyan kuşak” yetiştirmek; aile içi dayanışmayı sürdürmek; toplumun moral değerlerini taşımak gibi ilişkisel işlevleri üstlendiler. Bu görünmeyen emek, ulusal kimliğin duygusal bağlarını güçlendirdi.
Kadınlar aynı zamanda direnişin de sessiz tanıklarıydı. İtalyan Rönesansı’ndan Risorgimento’ya kadar birçok kadın yazar, sanatçı ve öğretmen, “kadın olmanın” ulusal bilinçteki yerini sorguladı. Onlar, beyaz gömlekli diplomatların değil, halkın nabzını tutan gözlemcilerdi.
Kültürel Pratikler ve Bir Ulusun Kimliği
İtalyan kimliği, yalnızca siyasi sınırlarla değil, kültürel pratiklerle de inşa edildi. Dil, müzik, yemek ve aile kültürü, toplumsal kimliğin en güçlü taşıyıcılarıydı.
Her bölge kendi geleneklerini korurken, ulusal birlik ideali bu çeşitliliği bir bütün olarak sunmayı başardı. “İtalyanlık”, farklılıkların çatışması değil, etkileşimi üzerinden anlam kazandı.
Bu kültürel çeşitlilik, cinsiyet rollerinde de kendini gösterdi. Kuzey’de çalışan kadın figürü “modernliğin” sembolü olurken, Güney’deki kadın “geleneksel değerlerin koruyucusu” olarak görüldü. Toplumsal yapının dengesi, işte bu farklı kadınlık ve erkeklik biçimlerinin birlikte var olmasıyla sağlandı.
Sonuç: İtalya’yı Kim Kurdu, Toplumu Kim Yaşattı?
İtalya’yı kuranlar yalnızca tarih kitaplarında adı geçen liderler değil; o liderlerin hayalini gündelik yaşamlarında yaşatan insanlardı. Erkekler yapısal düzeni kurarken, kadınlar ilişkisel dokuyu ördü. Biri ulusun bedenini inşa etti, diğeri ruhunu.
Bugün “İtalya’yı kim kurdu?” sorusuna verilecek en doğru yanıt, belki de şudur: “Toplumun tamamı.” Çünkü bir ulus, sadece sınırlarla değil, paylaşılan değerlerle var olur.
Okuyucuya Davet
Senin yaşadığın toplumda kim “kurucu” rolünde, kim “taşıyıcı”?
Erkekliğin ve kadınlığın biçimlendirdiği toplumsal yapıda sen hangi rolü üstleniyorsun?
Belki de hepimiz kendi ülkemizi, her günkü küçük davranışlarımızla yeniden kuruyoruz.
Senin hikâyende “İtalya” neresi?